Margaret Thatcher
Sebastian Hassa

ostatnia aktualizacja: 2011/09/23 10:44
Fala zamieszek, która przetoczyła się przez Wielką Brytanię na początku sierpnia, była bardzo ciężkim sprawdzianem zarówno dla rządu jak i dla kraju. Dramatyczne wydarzenia nie były jednak pierwszymi tego rodzaju w historii Zjednoczonego Królestwa. Równie gorąco, na wyspach brytyjskich, było w latach osiemdziesiątych, za rządów żelaznej damy - Margaret Thatcher.
Reformy Uformowany jeszcze w maju 1979 roku rzÄ…d konserwatystów, z Margaret Thatcher na czele, przejÄ…Å‚ kontrolÄ™ nad paÅ„stwem w bardzo trudnym momencie. Podobnie jak obecny rzÄ…d Davida Camerona, musiaÅ‚ zmierzyć siÄ™ z szalejÄ…cym kryzysem gospodarczym oraz przeprowadzić głębokie reformy finansów publicznych i gospodarki. Jednym z poważniejszych wyzwaÅ„ byÅ‚ deficyt budżetowy, który zmuszaÅ‚ do szukania oszczÄ™dnoÅ›ci na każdym kroku. Zmian wymagaÅ‚ też caÅ‚y system pomocy dla osób pozostajÄ…cych bez pracy oraz system opieki spoÅ‚ecznej. Konieczne byÅ‚o przeprowadzenie reform gospodarki w postaci restrukturyzacji i prywacji poszczególnych przedsiÄ™biorstw paÅ„stwowych, czy też caÅ‚ych gałęzi przemysÅ‚u. Warto pamiÄ™tać, że ingerencja paÅ„stwa w gospodarkÄ™ musiaÅ‚a prowadzić do nieuchronnego konfliktu z silnymi wówczas na wyspach zwiÄ…zkami zawodowymi. PrzyjÄ™ty przez ówczesny rzÄ…d, a nastÄ™pnie wprowadzony w życie plan, w pierwszej kolejnoÅ›ci zakÅ‚adaÅ‚ przeprowadzenie głębokich cięć budżetowych - których ofiarami staÅ‚y siÄ™ gÅ‚ownie Å›rodki na obronÄ™ i edukacjÄ™. Zmniejszeniu wydatków miaÅ‚a również sÅ‚użyć prywatyzacja należących do paÅ„stwa zakÅ‚adów pracy i decyzja o stopniowym zamkniÄ™ciu paÅ„stwowych zakÅ‚adów wydobywczych w póÅ‚nocnej Anglii. ZwiÄ™kszenie wpÅ‚ywów planowano osiÄ…gnąć poprzez podniesienie podatków poÅ›rednich. Kolejny poważniejszy pakiet ustaw dotyczyÅ‚ spraw spoÅ‚ecznych. Na jego podstawie zreformowano system pomocy bezrobotnym, wprowadzono zmiany w systemie opieki spoÅ‚ecznej, poÅ‚ożono wiÄ™kszy nacisk na aktywizacjÄ™ spoÅ‚eczeÅ„stwa i rozwój przedsiÄ™biorczoÅ›ci. PodjÄ™te przez rzÄ…d dziaÅ‚ania spotkaÅ‚y siÄ™ z szerokim niezadowoleniem w spoÅ‚eczeÅ„stwie, co znalazÅ‚o odzwierciedlenie w spadku poparcia dla partii rzÄ…dzÄ…cej oraz w fali strajków i demonstracji jaka przetoczyÅ‚a siÄ™ przez kraj. NajdÅ‚uższy ze strajków, organizowany przez ZwiÄ…zek Górniczy (National Union of Mineworkers ) trwaÅ‚ prawie rok. Problemy ZupeÅ‚nie nowym wyzwaniem któremu musiaÅ‚a stawić czoÅ‚a żelazna dama byÅ‚ problemem walki z terroryzmem. W przeciwieÅ„stwie do czasów wspóÅ‚czesnych, gdy terroryzm utożsamiany jest gÅ‚ownie z fundamentalizmem islamskim, w latach osiemdziesiÄ…tych byÅ‚ on, dla Brytyjczyków, powiÄ…zany gÅ‚ównie ze skomplikowanÄ… sytuacjÄ… w Ulsterze. RozpoczÄ™ta dekadÄ™ wczeÅ›niej wojna partyzancka, o przyłączenie Irlandii PóÅ‚nocnej do Irlandii, trwaÅ‚a w najlepsze, a zamachy terrorystyczne w wykonaniu IRA miaÅ‚y coraz częściej miejsce na ulicach angielskich miast. W jednym z gÅ‚oÅ›niejszych zamachów, przeprowadzonym w Brighton w 1984 roku, zginęło kilku prominentnych przedstawicieli partii konserwatywnej, a sama Margaret Thatcher cudem uszÅ‚a z życiem. Nie mniej skomplikowana okazaÅ‚a siÄ™ sytuacja na arenie miÄ™dzynarodowej. TrwajÄ…ca zimna wojna pomiÄ™dzy wschodem a zachodem oraz polityka integracji europejskiej, prowadzona gÅ‚ownie przez FrancjÄ™ i NiemieckÄ… RepublikÄ™ FederalnÄ…, angażowaÅ‚a Brytyjczyków militarnie i politycznie na kontynencie europejskim. PomijajÄ…c aspekt rywalizacji z ZSRR i jego sojusznikami, szczególnie idea oraz szybki proces integracji europejskiej nie byÅ‚ na rÄ™kÄ™ żelaznej damie. KonserwatyÅ›ci, zarówno wówczas jak i obecnie, z jednej strony sÄ… zwolennikami wolnego handlu i wolnego rynku, z drugiej, niechÄ™tnie podchodzÄ… do koniecznoÅ›ci podporzÄ…dkowania siÄ™ regulacjÄ… unijnym, czy też wspólnej walucie. Dla dobra kraju nie mogÄ… również pozwolić na pozostawienie Wielkiej Brytanii poza strukturami europejskimi. Efekty Także na arenie miÄ™dzynarodowej miaÅ‚ miejsce pierwszy poważny sprawdzian rzÄ…dów Thatcher. W 1982 roku, rzÄ…dzona przez juntÄ™ wojskowÄ… Argentyna, zagarnęła należące do Wielkiej Brytanii wyspy Faklandzkie. Postawiona pod Å›cianÄ… Margaret Thatcher, zdecydowaÅ‚a o podjÄ™ciu dziaÅ‚aÅ„ militarnych w celu odzyskania kontroli na spornymi wyspami. RozgorzaÅ‚ kilku miesiÄ™czny konflikt, zakoÅ„czony ostatecznym zwyciÄ™stwem Brytyjczyków. Sukces przeÅ‚ożyÅ‚ siÄ™ na wzrost poparcia dla rzÄ…dzÄ…cych, jak i dla samej premier. OkazaÅ‚o siÄ™ to wystarczajÄ…ce, do wygrania wyborów parlamentarnych rok później i daÅ‚o możliwość kontynuacji reform gospodarczych i spoÅ‚ecznych. Obecnie, pomimo upÅ‚ywu lat, oceny rzÄ…dów Margaret Thatcher wciąż nie sÄ… jednoznaczne. Jej twarda polityka oraz autorytarny sposób rzÄ…dów zapewniÅ‚o jej trwaÅ‚a pozycjÄ™ wÅ›ród najbardziej nie lubianych polityków na wyspach. RównoczeÅ›nie docenia siÄ™, że pomimo poczÄ…tkowych trudnoÅ›ci i dziaÅ‚aniu wbrew woli części spoÅ‚eczeÅ„stwa, podjÄ™te przez jej rzÄ…d dziaÅ‚ania przyniosÅ‚y oczekiwane efekty. Konsekwentnie realizowana polityka ekonomiczna pozwoliÅ‚a obniżyć inflacjÄ™ do wielkoÅ›ci jednocyfrowej, pobudzić wzrost gospodarczy i doprowadzić do znacznego spadku bezrobocia (chociaż w najcięższym okresie siÄ™gnęło ono puÅ‚apu 3.5 mln). Liberalne podejÅ›cie do spraw gospodarczych, przeÅ‚ożyÅ‚o siÄ™ na wzrost znaczenia przedsiÄ™biorczoÅ›ci prywatnej, wspierania konkurencyjnoÅ›ci oraz skutkowaÅ‚o prywatyzacjÄ… przedsiÄ™biorstw paÅ„stwowych. W lata dziewięćdziesiÄ…te Wielka Brytania weszÅ‚a z prężnÄ… gospodarkÄ…, ustabilizowanÄ… sytuacjÄ… wewnÄ™trznÄ… oraz silnÄ… pozycjÄ… na arenie miÄ™dzynarodowej. Czy rzÄ…d Davida Camerona powtórzy sukces gabinetu Margaret Thatcher? Przedstawione powyżej przykÅ‚ady wskazujÄ… na podobieÅ„stwa pomiÄ™dzy sytuacjÄ… w jakiej przyszÅ‚o rozpoczynać rzÄ…dy konserwatystÄ… ponad dwadzieÅ›cia lat temu oraz realiami w jakich znaleźli siÄ™ obecnie. Warto też zauważyć, że polityka obecnego rzÄ…du zdaje siÄ™ czerpać inspiracjÄ™ z wczeÅ›niejszych poczynaÅ„ gabinetu żelaznej damy. CiÄ…gle jednak jest to za maÅ‚o, aby móc powiedzieć z caÅ‚a pewnoÅ›ciÄ…, że zmiany zapoczÄ…tkowane przez rzÄ…d Camerona zakoÅ„czÄ… siÄ™ sukcesem takim, jakim zakoÅ„czyÅ‚y siÄ™ rzÄ…dy Margaret Thatcher. Możemy być jedynie pewni, że historia Zjednoczonego Królestwa jest wÅ‚aÅ›nie pisana na naszych oczach.
Szok – to najlepsze sÅ‚owo dla opisania atmosfery jaka zapanowaÅ‚a na wyspach, po masowych starciach chuliganów z policjÄ… na ulicach Londynu i innych angielskich miast. Skala zamieszek, rozmiary zniszczeÅ„, czy też liczba aresztowanych powodujÄ…, że temat rozruchów nie schodzi z ust komentatorów telewizyjnych i radiowych oraz Å‚am gazet. Z całą pewnoÅ›ciÄ…, ostatnie wydarzenia jeszcze przez dÅ‚ugi czas bÄ™dÄ… przedmiotem analiz i debat. PomijajÄ…c, na chwile, bezpoÅ›rednie przyczyny wybuchu starć chuliganów z policjÄ… oraz dalszy przebieg wydarzeÅ„, warto zauważyć, że nie po raz pierwszy w historii Anglii dochodzi do tak gwaÅ‚townych niepokojów spoÅ‚ecznych. Z obecnego punktu widzenia, najbardziej interesujÄ…ce nas wydarzenia miaÅ‚y miejsce w latach osiemdziesiÄ…tych ubiegÅ‚ego wieku, gdy prowadzona przez rzÄ…d konserwatystów twarda polityka budżetowa oraz nienajlepsza sytuacja kraju byÅ‚a powodem dÅ‚ugotrwaÅ‚ych strajków i zamieszek.