Reformy

Uformowany jeszcze w maju 1979 roku rząd konserwatystów, z Margaret Thatcher na czele, przejął kontrolę nad państwem w bardzo trudnym momencie. Podobnie jak obecny rząd Davida Camerona, musiał zmierzyć się  z szalejącym kryzysem gospodarczym oraz przeprowadzić głębokie reformy finansów publicznych i gospodarki. Jednym z poważniejszych wyzwań był deficyt budżetowy, który zmuszał do szukania oszczędności na każdym kroku.

Zmian wymagał też cały system pomocy dla osób pozostających bez pracy oraz system opieki społecznej. Konieczne było przeprowadzenie reform gospodarki w postaci restrukturyzacji i prywacji poszczególnych przedsiębiorstw państwowych,  czy też całych gałęzi przemysłu. Warto pamiętać, że ingerencja państwa w gospodarkę musiała prowadzić do nieuchronnego konfliktu z silnymi wówczas na wyspach związkami zawodowymi.

Przyjęty przez ówczesny rząd, a następnie wprowadzony w życie plan, w pierwszej kolejności zakładał przeprowadzenie głębokich cięć budżetowych - których ofiarami stały się głownie środki na  obronę i edukację. Zmniejszeniu wydatków miała również służyć prywatyzacja należących do państwa zakładów pracy i decyzja o stopniowym zamknięciu państwowych zakładów wydobywczych w północnej Anglii.

Zwiększenie wpływów planowano osiągnąć poprzez podniesienie podatków pośrednich. Kolejny poważniejszy pakiet ustaw dotyczył spraw społecznych. Na jego podstawie zreformowano system pomocy bezrobotnym, wprowadzono zmiany w systemie opieki społecznej, położono większy nacisk na aktywizację społeczeństwa i rozwój przedsiębiorczości.

Podjęte przez rząd działania spotkały się z szerokim niezadowoleniem w społeczeństwie, co znalazło odzwierciedlenie w spadku poparcia dla partii rządzącej oraz w fali strajków i demonstracji jaka przetoczyła się przez kraj. Najdłuższy ze strajków, organizowany przez Związek Górniczy (National Union of Mineworkers ) trwał prawie rok.

Problemy

Zupełnie nowym wyzwaniem któremu musiała stawić czoła żelazna dama był problemem walki z terroryzmem. W przeciwieństwie do czasów współczesnych, gdy terroryzm utożsamiany jest głownie z fundamentalizmem islamskim, w latach osiemdziesiątych był on, dla Brytyjczyków, powiązany głównie ze skomplikowaną sytuacją w Ulsterze.

Rozpoczęta dekadę wcześniej wojna partyzancka, o przyłączenie Irlandii Północnej do Irlandii, trwała w najlepsze, a zamachy terrorystyczne w wykonaniu IRA miały coraz częściej miejsce na ulicach angielskich miast. W jednym z głośniejszych zamachów, przeprowadzonym w Brighton w 1984 roku, zginęło kilku prominentnych przedstawicieli partii konserwatywnej, a sama Margaret Thatcher cudem uszła z życiem.

Nie mniej skomplikowana okazała się sytuacja na arenie międzynarodowej. Trwająca zimna wojna pomiędzy wschodem a zachodem oraz polityka integracji europejskiej, prowadzona głownie przez Francję i Niemiecką Republikę Federalną, angażowała Brytyjczyków militarnie i politycznie na kontynencie europejskim.

Pomijając aspekt rywalizacji z ZSRR i jego sojusznikami, szczególnie idea oraz szybki proces integracji europejskiej nie był na rękę żelaznej damie. Konserwatyści, zarówno wówczas jak i obecnie, z jednej strony są zwolennikami wolnego handlu i wolnego rynku, z drugiej,  niechętnie podchodzą  do konieczności podporządkowania się regulacją unijnym, czy też wspólnej walucie. Dla dobra kraju nie mogą również pozwolić na pozostawienie Wielkiej Brytanii poza strukturami europejskimi. 

Efekty

Także na arenie międzynarodowej miał miejsce pierwszy poważny sprawdzian rządów Thatcher. W 1982 roku, rządzona przez juntę wojskową Argentyna, zagarnęła należące do Wielkiej Brytanii wyspy Faklandzkie. Postawiona pod ścianą Margaret Thatcher, zdecydowała o podjęciu działań militarnych w celu odzyskania kontroli na spornymi wyspami. Rozgorzał kilku miesięczny konflikt, zakończony ostatecznym zwycięstwem Brytyjczyków. Sukces przełożył się na wzrost poparcia dla rządzących, jak i dla samej premier. Okazało się to wystarczające, do wygrania wyborów parlamentarnych rok później  i dało możliwość kontynuacji reform gospodarczych i społecznych.

Obecnie, pomimo upływu lat, oceny rządów Margaret Thatcher wciąż nie są jednoznaczne. Jej twarda polityka oraz autorytarny sposób rządów zapewniło jej trwała pozycję wśród najbardziej nie lubianych polityków na wyspach. Równocześnie docenia się, że pomimo początkowych trudności i działaniu wbrew woli części społeczeństwa, podjęte przez jej rząd działania przyniosły oczekiwane efekty.

Konsekwentnie realizowana polityka ekonomiczna pozwoliła obniżyć inflację do wielkości jednocyfrowej, pobudzić wzrost gospodarczy i doprowadzić  do znacznego spadku bezrobocia (chociaż w najcięższym okresie sięgnęło ono pułapu 3.5 mln). Liberalne podejście do spraw gospodarczych, przełożyło się na wzrost znaczenia przedsiębiorczości prywatnej, wspierania konkurencyjności oraz skutkowało prywatyzacją przedsiębiorstw państwowych.

W lata dziewięćdziesiąte Wielka Brytania weszła z prężną gospodarką, ustabilizowaną sytuacją wewnętrzną oraz silną pozycją na arenie międzynarodowej.

Czy rząd Davida Camerona powtórzy sukces gabinetu Margaret Thatcher? Przedstawione powyżej przykłady wskazują na podobieństwa pomiędzy sytuacją w jakiej przyszło rozpoczynać rządy konserwatystą ponad dwadzieścia lat temu oraz realiami w jakich znaleźli się obecnie. Warto też zauważyć, że polityka obecnego rządu zdaje się czerpać inspirację z wcześniejszych poczynań gabinetu żelaznej damy.

Ciągle jednak jest to za mało, aby móc powiedzieć z cała pewnością, że zmiany zapoczątkowane przez rząd Camerona zakończą się sukcesem takim, jakim zakończyły się rządy Margaret Thatcher. Możemy być jedynie pewni, że historia Zjednoczonego Królestwa jest właśnie  pisana na naszych oczach.